Strobreed, strohalm

De Here vervolgde: ‘Hebt u ook mijn dienaar Job gezien? Zoals hij is er niemand anders op aarde, een eerlijk en vroom man die ontzag heeft voor God en met het kwaad niets te maken wil hebben.’ ‘Waarom zou hij ook, nu U hem zo goed beloont?’ antwoordde Satan. ‘U hebt hem, zijn huis en zijn bezit altijd beschermd tegen mogelijk onheil. Bij alles wat hij doet, hebt U hem voorspoed gegeven, kijk maar eens hoeveel vee hij heeft. Geen wonder dat hij zo trouw is. Maar neem hem zijn rijkdom maar eens af, dan zult U zien dat hij U midden in uw gezicht vervloekt!’ De Here ging op die uitdaging in en zei tegen Satan: ‘U mag met zijn rijkdom doen wat u wilt, maar denk eraan, raak hem met geen vinger aan.’ Satan ging weg en niet lang daarna, terwijl Jobs zonen en dochters met elkaar de maaltijd gebruikten in het huis van hun oudste broer, sloeg het onheil toe. (Job 1:8-12 Het Boek)

Een allegorische vertelling – anders kan ik dit boek niet lezen. God is trots op Job en laat dat zijn tegenstander weten. Vragen om moeilijkheden. Waar Eva zich in al haar onschuld laat verleiden, lezen we dat God een uitdaging aanneemt.

“Kijk eens hoe tof Job is!” Ja, geen wonder. Hij is rijk gezegend. Wat blijft van al die vroomheid over wanneer heel zijn wereld instort?

Job heeft meer dan rijkdom. Hij heeft een goed vaderhart. Hij legt zijn kinderen geen strobreed in de weg, ze mogen volop van het leven genieten. Hij staat vroeg op (op zich al een offer) en brengt een brandoffer voor elk van hen om te voorkomen dat Gods toorn ontbrandt.

En dan. Job wordt onwetend proefkonijn in een bizar laboratoriumexperiment. Laten we onderzoeken waar zijn pijngrens ligt. Ik weet het niet, het voelt niet goed. “It’s a dirty Job but somebody’s gotta do it?”

Ik heb Jobs gezicht schoongewassen. Hij draagt in mijn woonplaats in alle waardigheid zijn ellendige lot. Het beeld van mensen die onschuldig lijden. De protesten komen vanzelf. Wie veroorzaakt deze ellende? Wie laat dit toe? De vragen lijken net zo zinloos als de kwestie zelf.

Eind goed, al goed. Job wordt royaal gecompenseerd. Maar zijn zoons en dochters zijn tijdens het experiment verdwenen en kinderen zijn onvervangbaar. Wie compenseert hen? Ik open hier een doos van Pandora – excuses.

Jobs vrienden – lees daar eens over. Beter: lees dat boek en ontdek dat dit een hoogtepunt uit de wereldliteratuur is. Alle vragen over onschuldig lijden komen voorbij, met alle verkeerde antwoorden.

Zolang Jobs vrienden zwijgen, is de ellende nog te overzien. Stil en eenvoudigweg aanwezig zijn – dat is het liefste en verstandigste wat je voor iemand kunt doen.

Ook Job moet uiteindelijk de hand voor zijn mond slaan. Hij heeft God niet vervloekt – respect, Job – maar heeft wel grote woorden gesproken tegen de Allerhoogste. En dat doe ik hier ook, vergeef mij. Wie ben ik dan wel? Eenvoudige sterveling die iets van het leven wil begrijpen. Vreemdeling die standbeelden wast. (Job zat onder de vogelpoep en ik wilde iets liefs voor hem doen! Laat mij begaan!)

Ik schreef een gedicht voor Job en droeg het voor op de dag dat we stilstonden bij het leven van Karel Gomes. Te veel vragen, geen bevredigende antwoorden. Of het moet Jobs laatste Strohalm zijn.

STROHALM

als het leven simpel was
en pijn puur functioneel
als lijden te verklaren was
dan bleef je wereld heel

maar ik zit op een puinhoop
in afval van de stad
ik krab me met een potscherf
en protesteer nog wat

wat jeukt nu vrome wijsheid
al is het goed bedoeld
strooi zout in open wonden
en ik weet hoe dat voelt

was hier maar stil gebleven
had tranen laten zien
wie zegt dat hij het ook niet weet
geloof ik nog misschien

ik heb een laatste strohalm
het recht wordt ooit gesproken
mijn redder leeft en zal gaan staan
geknakt maar ongebroken