Ooit hoorde ik een verhaal uit joodse bron over een man die slachtoffer was geworden van kwaadsprekerij. Iemand had een onaangenaam verhaal over hem verspreid en die roddel was als een lopend vuurtje rondgegaan. Het slachtoffer hoorde er ook van en ging naar de rabbi om zijn beklag te doen. De rabbi wist wie het verhaal de wereld in had geholpen en riep deze man bij zich. Hij vertelde hem hoezeer zijn gepraat zijn broeder in verlegenheid had gebracht en de man kreeg spijt van wat hij had gedaan.
“Beste vrienden, onthoud dit goed: wees snel met luisteren, maar traag met spreken…” Jakobus 1:19 Het Boek
“Rabbi, wat moet ik doen om het goed te maken?” vroeg hij. “Heb je een met veren gevuld kussen in huis?” wilde de rabbi weten. De man knikte. “Ga dat kussen halen en kom dan direct weer hier.” De man vertrok en kwam algauw weer terug met het verenkussen in zijn handen. “Snijd het kussen open en laat alle veren eruit”, gebood de rabbi. De man deed wat hem was opgedragen. De veren landden overal in het huis en vlogen ook door het openstaande raam naar buiten.
“Raap nu al die veertjes weer op en doe ze terug in dat kussensloop”, zei de rabbi. “Maar hoe zou dat kunnen?” vroeg de man vertwijfeld… “De veren liggen nu overal in huis en er zijn er ook veel door het raam naar buiten gevlogen! Hoe kan ik ze ooit allemaal terughalen?” “Precies,” zei de rabbi. “En zo is het ook met roddels. Je kunt woorden gemakkelijk verspreiden maar je kunt ze niet allemaal meer terugnemen.”
Drie opties
Zodra ik een tekst op dit blog geschreven heb, kan ik uit drie opties kiezen: ‘bewaar concept’, ‘voorbeeld’ en ‘publiceer’. Als ik nog verder wil schrijven en geen tekst in bewerking wil verliezen selecteer ik de eerste optie. Wanneer ik wil zien hoe mijn tekst er straks op het beeldscherm uitziet kies ik voor optie twee. En als ik besloten heb dat mijn woorden wel de wereld in mogen druk ik op de blauwe ‘publiceer’-knop.
WordPress voert de publiceer-opdracht niet onmiddellijk uit maar opent een venster met de vraag: ‘Ben je klaar om te publiceren?’ Je kunt dat venster uitschakelen door een vinkje weg te halen maar ik laat de optie aangevinkt omdat ik het wel goed vind eerst even te pauzeren voordat ik mijn geschreven woorden aan de buitenwereld toevertrouw.
Is het waar, is het noodzakelijk, is het vriendelijk?
Ik zocht naar de oorsprong van het advies om je woorden eerst door drie poorten te laten gaan voordat je ze meedeelt: is het waar, is het noodzakelijk, is het vriendelijk? Zoals zo vaak zijn er op internet diverse versies van dit advies te vinden en ook over de bron verschillen de meningen. Door de veelheid van beweringen weet je niet wie of wat je moet geloven en dat wordt in onze tijd een steeds groter probleem. Misschien was het Boeddha of Socrates, wellicht hebben de Quakers deze ‘3 zeven’ gepopulariseerd of mogelijk is dat toe te schrijven aan Rotary International waar men er nog een vraag aan toevoegde: a) is het de waarheid, b) doe je er alle betrokkenen recht mee, c) draagt het bij aan meer begrip en vriendschap en d) hebben alle betrokken er baat bij?
Waarschijnlijk zijn de vragen, poorten en zeven in de hoofden van meer mensen opgekomen – je zou het ook zelf kunnen bedenken nadat je door schade en schande wijs bent geworden. Je zou bijna voortdurend op je tong bijten uit angst dat je per ongeluk iets verkeerds gaat zeggen, maar dan nog: hoe ga je dan om met de woorden die je opschrijft en publiceert?
Verwijderd bericht
Gesproken woorden zijn als afgeschoten pijlen die je niet meer terug kunt halen. Als je iemand daarmee pijnlijk getroffen hebt, kun je snel excuses aanbieden, je woorden terugnemen en hopen dat die ander het je vergeven wil. Wanneer je over iemand een roddel hebt verspreid wordt dat al een stuk ingewikkelder, zoals het verhaal over het verenkussen illustreert. Ik doe mijn best om mensen niet persoonlijk te raken met mijn woorden – althans, niet op onaangename of oneerlijke wijze. Uiteraard hoop ik wel dat mijn woorden in positieve zin aansprekend en doeltreffend zijn.
“Don’t talk unless you can improve the silence.” – Jorge Luis Borges
Ik ben geen roddelaar, maar ook ik kan me laten meeslepen door een gedeeld sentiment en soms is de verleiding te groot. Zo heb ik laatst een bericht op Facebook gedeeld en niet lang daarna verwijderd. Zelf moest ik wel lachen om het plaatje dat ik in elkaar geknutseld had (het was vrij onschuldig en nam Donald Trump op de hak) maar ik vroeg me vanaf het moment van plaatsen af of ik hier nou wel goed aan deed. Ik erger me rot aan Trump en soms is het lekker om dat op de een of andere manier af te reageren. Maar het is ook gemakkelijk scoren en erg opbouwend kun je het niet noemen. Daarom besloot ik de post te vervangen door een bericht dat ik begon met de zin: “Trump-grap weggehaald om plaats te maken voor iets positiefs…” Ik vond dat ik in elk geval moest laten weten dat ik een bericht zelf had verwijderd.
Spontane oprisping versus doordacht betoog
Dit valt mij op. Soms schrijf ik iets zorgvuldig op en doe ik mijn best om mijn gedachten te wikken en te wegen voordat ik ermee naar buiten ga. Een andere keer tik ik spontaan wat in een venster en plaats ik een bericht. Het komt voor dat ik op een langere tekst geen reactie krijg, terwijl dat bij zo’n spontane oprisping wel het geval is. Misschien lezen meer mensen zo’n korte tekst en zijn er maar enkelen bereid om een blogpost als deze tot het einde uit te lezen. Laat het me eens weten als je dat nu wel gedaan hebt.
Ik hoop dat mijn openheid en mededeelzaamheid gewaardeerd wordt. Soms vraag ik mezelf af of ik niet te openhartig ben, of ik anderen wel moet lastigvallen met mijn overpeinzingen, meningen en vragen. Maar ik kan niet anders – ik ben gemaakt om te communiceren. Ik hoop dat ik geleerd heb om mijn gedachten en woorden vooraf te wegen en te filteren. Ik wens dat ik geen giftige pijlen afschiet of vervelende veren verspreid die ik nooit meer kan terugnemen. Tegelijkertijd is het mijn verlangen dat anderen mijn teksten lezen en erdoor geïnspireerd of bemoedigd worden. Ook als ik open ben over mijn eigen vragen, zorgen, angsten en tekortkomingen. Je mag best weten dat ik steeds aarzel voordat ik die blauwe ‘Publiceer’-knop indruk…
Een versie over het joodse verhaal over een veren kussen staat hier en op deze website gaat iemand in op oorsprong, zin en betekenis van de drie poorten: is het waar, is het noodzakelijk, is het vriendelijk?
Paul Abspoel 
Jouw blog is heel herkenbaar en ik deel je verlangen om goede woorden te spreken; ook op social media!
Ha Paul, hierbij een reactie op je blog en onder je blog post. Zoals vaker gezegd:blijf vooral schrijven.
Ik lees in ieder geval alles tot het laatste woord en reageer slechts op enkelen, omdat ik niet als een stalker wil overkomen 😉
Bij deze dus een bemoediging om door te gaan. Afwegen is altijd goed, het houdt je scherp! Groet een fan
Bedankt Paul, weer erg mooi verwoord. Het zet me weer opnieuw aan het denken. Met name de 3 poorten. Moeten we echt altijd alleen maar lief voor elkaar zijn. Soms zijn er dingen die gezegd worden helemaal niet leuk of aardig om te horen, maar wel waar. Willen we nog wel aangesproken worden op onze uitspraken en daden.
Er was laatst een preekwedstrijd over ‘moeilijke teksten’ waarin één van de opdracht teksten woorden bevatte als adderen gebroed en wit gekalkte graven. Er is ook verbolgenheid in je hart over onrecht en huichelarij. Wat doen we daar dan mee?
Gewoon lekker schrijven blijven! Geeft de lucht die ieder mens nodig heeft. Mensen (zoals ik) kunnen het lezen en er iets mee doen. Of niets. Dat is zodra het gedeeld is aan de ontvanger die, zoals pap altijd zei de vis mag eten en de graat laten liggen! Maar ik denk dat velen net zoals ik je openhartigheid waarderen en je processen en emoties herkennen. En dat is best prettig…. dat zijn immers levenslessen?
Groet van je zus.
Hoi Paul, ik reageer ook vrijwel nooit maar lees vaak je openhartige pennenvruchten. Blijf vooral schrijven en drukken op die blauwe knop! Heel leerzaam, herkenbaar, open en eerlijk.
Dag Paul,
Ook ik lees veel zonder te reageren. Nu ik het doe dan ook maar even uitgebreid ;-).Vaak heeft een ander al zo mooi verwoord wat ik zou willen schrijven. Of vind ik mijn reactie te persoonlijk om online te delen. Dat maakt jouw schrijven juist zo bijzonder: de openheid waarmee je deelt. Dat doe je altijd met warmte, plezier in detail en diepgang, wat het buitengewoon plezierig en vaak boeiend maakt om te lezen. En om te koppelen aan je andere blog (je ziet, ik lees ze echt!) waarin je schrijft ‘alles wat ik doe moet zinvol zijn’; aandacht, compassie, gemeenschapszin, groei, kwetsbaarheid en geloof uitdragen in woord, beeld en daad…hoeveel zinvoller kan een mens leven?
Beste Paul, omdat je erom vraagt (artikel over Drie zeven in CW) wil ik je laten weten dat ik je bijdrage heb gelezen. Herkenbaar, en het deed me denken aan het aloude spreekwoord Bezint eer ge begint. Enige reflectie vooraf kan natuurlijk nooit kwaad.
Beste Paul,
Ook ik heb je artikel in CW helemaal gelezen, dank je wel. Mag ik wat vragen? Hoe kijk je aan tegen het verschil tussen roddelen en praten over? Is er een verschil? Of is elk praten over anderen meteen roddelen? Van huis uit heb ik meegekregen dat roddelen een van de ergste dingen is die je kunt doen en alles wat je over een ander zei werd al snel aangemerkt als roddelen. Over andere mensen, hun leven, hun beweegredenen werd gewoon niet gepraat. Nu denk ik wel eens – ik ben de middelbare leeftijd ruim gepasseerd – dat dat soort gesprekken toch wel een functie hadden kunnen hebben, ik had er iets van kunnen leren en dan was ik nu misschien niet zo’n sul geweest in het peilen van andermans gedrag. Wie zal het zeggen?