Beelden van beelden – herschepping van de Recreanten in het Haarlemmermeerse Bos

Een afscheid in de sneeuw

Zaterdag 11 februari 2017. Het was een frisse dag en in Haarlemmermeer was een laagje sneeuw gevallen. Samen met Jolanda Kromhout ging ik naar de herdenkingsbijeenkomst die in het Fundament (onder de RK St Joannes de Doperkerk aan de Kruisweg te Hoofddorp) voor de op 6 augustus 2016 overleden beeldhouwer Karel Gomes was georganiseerd. In een gesprek met Ria Stolk (de toenmalige beheerder van boekhandel het Kruispunt), had ik ooit zelf de suggestie gedaan een dergelijke herdenking te organiseren. Ik weet niet zeker of de bijeenkomst daar het directe gevolg van was, maar ik was in elk geval blij dat er op deze wijze werd stilgestaan bij leven en werk van beeldhouwer Karel Gomes, de man die zoveel moois in brons heeft achtergelaten in de bijbelse beeldentuin in Hoofddorp – en daarbuiten. Ik had niet kunnen vermoeden wat er in de uren na deze bijeenkomst zou gebeuren en ik vind het nog altijd een ongelofelijk verhaal met merkwaardige wendingen… 

Schoonheid bij het lijden

Aan het eind van de bijeenkomst droeg ik een gedicht voor bij het beeld van Job. Ik liet een roos achter bij dit beeld en Jolanda legde dit moment vast met mijn iPhone. Ik was niet handig genoeg om de eerste seconden (met verticaal beeld) van het filmpje af te knippen – het laat eigenlijk alleen maar zien dat dit een ongekunsteld eerbetoon was. Aan het eind draait het beeld opnieuw in de verticale stand om ons nog een laatste blik op Job en de roos te gunnen.

Geliefd kunstwerk

In 2013 had ik een wandeling georganiseerd vanaf restaurant Vork & Mes naar de beeldentuin. Dit initiatief was onderdeel van de Kunstlijn in Haarlem en vond plaats op zaterdag 2 november. Karel had mij voor deze bijzondere gelegenheid zijn beelden van de dansende nonnen uitgeleend en deze heb ik in de ‘boeg’ van het restaurant neergezet zodat mensen die zich hadden aangemeld deze unieke kunstwerken konden bewonderen. Ik was vooraf bij Karel Gomes op bezoek geweest en had in zijn huis en atelier in Zwanenburg een filmpje opgenomen. In dit filmpje spreken we samen ook over de beeldengroep de Recreanten – een geliefd kunstwerk bestaande uit moeder en kind, zonnebadende vrouw en een oudere man met stok. 

Nog even naar de Recreanten

Na de herdenkingsbijeenkomst zei ik tegen Jolanda: ‘Ik wil graag nog even naar de Recreanten lopen. Ga maar naar huis, ik loop daar wel alleen naartoe.” Het was een sterke aandrang die ik voelde, anders kan ik het niet beschrijven. Mijn persoonlijke afscheid van Karel Gomes zou die dag pas compleet zijn als ik ook nog even over de Geniedijk naar die mooie plek aan de recreatieplas was gelopen, bij wijze van laatste groet. Ik nam me voor om foto’s te maken van de beeldengroep, die daar – zoals ik al eens eerder had vastgelegd – met een laagje sneeuw bedekt zou zijn. Maar… aangekomen bleek dat de beelden sneeuwvrij waren terwijl de omgeving nog wel besneeuwd was. Ik vond dat jammer en was wat teleurgesteld omdat ik niet de gewenste foto’s kon maken van besneeuwde beelden. 

Bizarre ontwikkeling

Ik schoot wat plaatjes en besloot Lydia (mijn vrouw) te bellen met het verzoek me op te halen bij de parkeerplaats van Vork & Mes. En zo gebeurde het. De dag daarna las ik tot mijn verbijstering op Facebook dat de beelden dat weekend (men wist niet precies wanneer) gestolen waren! Dit was wel een heel bizarre ontwikkeling. Ik voelde een mengeling van woede en verdriet. Waarom kunnen mensen niet met hun dievenhanden van kunst afblijven? En waarom moest dit juist nu gebeuren? En wat vreemd dat ik zo sterk de behoefte had gevoeld om de beelden die dag te fotograferen!

Wachten op een nieuwe schepping

Ik meldde me bij de politie en vertelde mijn verhaal. Ook kon ik de foto’s laten zien en meedelen dat de beelden er die zaterdag nog tot een uur of vijf hadden gestaan. Later sprak ik ook met wethouder Derk Reneman en zijn woordvoerder Mieke Spreeuwenberg. Ik was van plan om de beelden tot leven te wekken met behulp van figuranten en fotografie. Die actie zou kunnen helpen om het verdwenen kunstwerk letterlijk in beeld en onder de aandacht te houden. Dit voornemen heb ik nooit ten uitvoer gebracht, vooral ook omdat ik merkte dat de wethouder van plan was om de beelden opnieuw te laten vervaardigen en dit moest niet gepaard gaan met te veel tumult – men moest zorgvuldig en in stilte te werk gaan. Ik voelde dan ook niet meer de noodzaak om mijn foto’s te maken maar nam me voor geduldig te wachten op de nieuwe schepping – de recreatie van de Recreanten!

Ze komen terug!

En nadat ik informeel al gehoord had dat de beelden daadwerkelijk terug zullen keren (zij het niet als 100% replica’s van de originelen, de kunstenaar leeft immers niet meer en de mallen blijken niet bij de bronsgieter bewaard te zijn…), werd dit goede nieuws vorige week ook publiek bekendgemaakt. Zelf had ik al het verzoek gekregen om de foto’s die ik in de loop der tijd van de beelden gemaakt heb beschikbaar te stellen zodat deze bij de ‘herschepping’ als voorbeeld en inspiratie gebruikt kunnen worden. Dat is voor mij toch wel een mooi en troostrijk idee – de cirkel is bijna rond en ik heb een persoonlijke bijdrage aan het herstel mogen leveren!

Nooit meer hetzelfde

De Recreanten worden dus gerecreëerd. En dat is heel goed nieuws. Het wordt nooit meer hetzelfde als het was – een dergelijk kunstwerk is eenvoudigweg onvervangbaar – maar ik ben echt heel erg blij dat de gemeente Haarlemmermeer als eigenaar van deze kunst in de openbare ruimte dit initiatief genomen heeft. Ik kan niet wachten tot de dag dat de beelden hun vertrouwde plaats weer hebben ingenomen en misschien dat ik mijn fotografieplan met levende beelden toch nog ten uitvoer ga brengen. Ik zal daarvoor op zoek moeten naar 4 mensen die op de beelden lijken, maar dat moet te doen zijn. Heb je suggesties? stuur me een email!