Open stemming

Sinds een paar maanden ben ik weer de blije bezitter van een gitaar. Dat ben ik al sinds mijn tienerjaren, maar na een ongelukje was de hals van mijn gitaar gebroken en dan is er helaas niets meer mee te doen. Ik moet zeggen dat ik toch al steeds minder vaak naar de gitaar greep, dus een groot gemis was het niet. En bovendien: de gitaren van zoon en dochters waren vaak binnen handbereik, dus ‘even pingelen’ kon altijd. Maar toch… ik besloot dat het dit jaar weer tijd geworden was voor een nieuwe eigen gitaar (de 3e van mijn leven – als ik het kortstondige bezit van een 12-snarige gitaar die niet op stemming bleef even buiten beschouwing houd) en sindsdien pak ik vrijwel dagelijks mijn gitaar van de standaard. Zonder ambities of pretenties, gewoon om te ontspannen en te genieten van het spel.

Onlangs genoot ik nóg meer van het spel van iemand anders. Ik was met mijn broer Frank aanwezig bij een huiskamerconcert waar de Engelsman Paul Field optrad voor een gezelschap van zo’n twaalf mensen. Iedereen zat eerste rij en het is toch heel bijzonder om zo’n privéconcert mee te maken! Ik luister sindsdien regelmatig naar de cd’s van Paul Field (ik kende hem nog van decennia geleden – toen hij met zijn Ovation-gitaar speelde in de band Nutshell).

OP DE VINGERS KIJKEN

Als je zelf gitaar speelt, dan kan het niet anders of je zit tijdens zo’n uitvoering een zanger / gitarist letterlijk op de vingers te kijken. Je kunt geïntimideerd raken door het kundige spel van zo’n beroepsmusicus, maar beter is het ervan te genieten en er iets van mee te pikken. Aandacht voor tekst en muziek mag niet verdrongen worden door het ‘afkijken van de kunst’, maar soms vallen dingen je gewoon op. Zo merkte ik vrij snel dat Paul Field met een open stemming speelde.

OPEN STEMMING

De standaard gitaarstemming is EADGBE. Als je al die snaren tegelijkertijd aanslaat (van boven naar beneden of andersom) dan is dat niet echt ‘welluidend’. Pas als je je vingers in de juiste posities zet, en in bepaalde gevallen snaren afdempt of overslaat, krijg je gewoonlijk een mooie klank. Maar Paul Field kreeg ook een perfect akkoord uit zijn gitaar als hij alle snaren ‘open aansloeg’ of ergens alle snaren afklemde.

Na afloop hoorde ik van hem dat hij vrijwel alles in D speelt. Dat past kennelijk goed bij zijn stem en je kunt met behulp van een capo (gitaarklem) altijd de toonhoogte aanpassen. Ik was vooral gefascineerd door zijn rechterhand, de techniek van het tokkelen en het ritme dat hij met die hand aangaf. Het viel me op dat hij niet met zijn been op en neer ging of met zijn voet op de grond zat te tappen. Dat doe ik zelf namelijk altijd tijdens het gitaarspelen, ik denk dat ik het nooit meer kan afleren. Mijn rechterknie geeft de maat, zoals je dat ook zou doen als je met een voetpedaal een trom zou aanslaan tijdens het spelen.

Mijn naamgenoot was wat jaartjes ouder geworden en dat was goed zichtbaar. Maar… ik kijk als 56-jarige man in de spiegel en denk terug aan het jongetje dat vroeger van dezelfde uitvoerende artiest zat te genieten – en ken meteen mijn plaats. Kon ik maar half zo goed gitaarspelen als deze oude muziekheld, had ik maar één liedje geschreven als ‘God of the Moon and Stars’ (bij ons bekend geworden in de uitvoering van Kees Kraayenoord). Maar goed, ik heb weer andere kwaliteiten.

PSALM 56

Ik was deze week jarig en werd op Facebook getrakteerd op een lange reeks felicitaties en gelukwensen. Je kunt denken: ach ja – dat is nu eenmaal de gewoonte op sociale media… maar zo voelt het toch niet. Al die vriendelijke woorden zijn op aangename wijze bij mij binnengekomen en het doet me gewoon goed dat zoveel mensen de moeite nemen dit te doen. Het voelde als spelen met een open stemming: ik liet het gebeuren en genoot van de klanken, zonder zelf ook maar een snaar in te hoeven drukken.

Het beeld van de open stemming blijft bij me. Ik las Psalm 56 (gewoonlijk doen we dat ook samen op het werk – we lezen de psalm passend bij de nieuwe leeftijd – maar door allerlei omstandigheden is dat er nu niet van gekomen). Ik liet me ook nu met open stemming raken. David, de man van het woorden-, snaren- en liefdesspel… laat in dit lied zijn gedachten tokkelen op een bestaande melodie. Boven de psalm staat: ‘Op de wijze van een roerloze duif in de verte’. Ik vrees dat er niemand meer op deze aarde rondloopt die zich deze oude melodie nog kan herinneren (mocht het wel zo zijn: laat het me snel weten!), maar er zullen heel veel mensen zijn die troost gevonden hebben bij de woorden van deze psalm.

Ga zitten en lees die Psalm zoals ik in alle rust luisterde naar Paul Field. Kijk naar dat ritme, naar die bekwame rechterhand die rustig tokkelt en de snaren beroert, kijk naar de dichtgeknepen ogen van een poëet die kan verdwijnen in zijn eigen liedjes, verwonder je over de vrijwel onnavolgbare bewegingen van die linkerhand – naar de kunstgrepen, naar de trefzekere akkoorden die samen een wonderlijk geheel vormen.

Op God vertrouw ik, angst ken ik niet…

Ik wil dat graag nazeggen, maar ik ben bang dat het me niet altijd lukt.

Vang mijn tranen op in uw kruik…

Wat een prachtige vraag – wat een liefdevolle overgave en acceptatie van het leven – klinkend met een verzoek aan de Eeuwige om geen traan verloren te laten gaan, geen snik ongehoord te laten, geen zucht te missen.

Ik wil mijn leven opnieuw afstemmen. Af en toe pak ik die nieuwe gitaar en pingel ik wat. Ik sluit niet uit dat de woorden weer gaan stromen en dat er nieuwe liedjes geboren worden – dat kan bij mij ‘zomaar’ gebeuren. Misschien moet ik mijn snaren ook eens ‘open stemmen’ en op zoek gaan naar andere mogelijkheden op een vertrouwd instrument. Vaak doe je de dingen op een bepaalde manier omdat je jezelf dat nu eenmaal zo aangeleerd hebt. Maar er zijn ook onbekende, onbeproefde manieren! En bij bestaande melodieën kun je nieuwe teksten schrijven…

Ik ben niet de heer van mijn eigen leven. Ik wil woorden en melodieën blijven ontvangen, mezelf ermee verrijken – en hopelijk anderen ook. Ik wil blijven spelen – mezelf blijven – ook nu ik (maar liefst) 56 jaar geworden ben.